Chuyển đổi số giáo dục tiểu học: Giải pháp, lợi ích và mục tiêu

Quá trình chuyển đổi số diễn ra không phụ thuộc vào mong muốn cá nhân hay một tổ chức, muốn hay không thì chuyển đổi số vẫn xảy ra và đang diễn ra. Việc không ngừng thích nghi và điều chỉnh là điều cần thiết của mỗi người, mỗi tổ chức để không bị tụt lại phía sau trong quá trình này. 

Với giáo dục tiểu học, chuyển đổi số đang trở thành một xu hướng quan trọng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, nhằm đáp ứng các yêu cầu phát triển trong thời đại số ngày nay.

1. Chuyển đổi số trong giáo dục tiểu học là gì?

Không có quá nhiều khác biệt về mặt định nghĩa của chuyển đổi trong giáo dục với giáo dục tiểu học. Chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục liên quan đến việc tích hợp công nghệ số và các hệ thống thông tin qua internet vào các hoạt động giảng dạy, học tập và quản lý, nhằm nâng cao chất lượng của môi trường giáo dục thì chuyển đổi số trong giáo dục tiểu học cũng tương tự như vậy.

Đôi chút khác biệt là Chuyển đổi số trong giáo dục tiểu học tập trung mạnh vào hai khía cạnh: cải thiện quản lý giáo dục và tối ưu hóa quá trình dạy học, học tập, kiểm tra và đánh giá học sinh.

Bao gồm việc áp dụng hình thức học trực tuyến, sử dụng giáo trình điện tử, các ứng dụng phần mềm quản lý học tập, công cụ hỗ trợ học tập qua mạng và các ứng dụng khác. Tuy nhiên, công việc chuyển đổi số trong giáo dục cũng đối diện với một số thách thức, như đảm bảo mọi người có cơ hội truy cập công bằng đến công nghệ, việc đào tạo và hỗ trợ cho giáo viên và học sinh, cũng như bảo đảm an toàn và bảo mật thông tin trong môi trường số.

2. Thực trạng và mục tiêu trong chuyển đổi số giáo dục tiểu học

2.1. Thực trạng chuyển đổi số giáo dục tiểu học hiện nay

Tại Việt Nam, việc tích hợp công nghệ thông tin (CNTT) vào lĩnh vực giáo dục và đào tạo đã là một ưu tiên từ lâu.

Từ tháng 01/2017, Quyết định số 117/QĐ-TTGG của Thủ tướng Chính phủ đã chấp thuận đề án “Tăng cường ứng dụng CNTT trong quản lý và hỗ trợ hoạt động dạy học, nghiên cứu khoa học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo từ 2016 đến 2020, với hướng đến năm 2025”.

Sau đó, vào tháng 6/2020, Quyết định số 749/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, với hướng đến năm 2030”.

Kể từ đó, chuyển đổi số đã có tác động sâu rộng, lan tỏa sang mọi lĩnh vực kinh tế - xã hội, góp phần tăng cường hiệu suất lao động và thúc đẩy mô hình kinh doanh. Trong lĩnh vực giáo dục tiểu học, chuyển đổi này đang thay đổi cách giảng dạy theo hướng phổ cập và cá nhân hóa dịch vụ học tập, cùng với việc cải thiện quản lý học sinh trong trường học.

Chuyển đổi số đã tác động rộng rãi, tạo ra sự thay đổi trong mọi lĩnh vực, đặc biệt là chuyển đổi số giáo dục tiểu học. Đại dịch COVID-19 cũng thúc đẩy việc áp dụng CNTT mạnh mẽ hơn, đặc biệt trong môi trường học trực tuyến.

Giai đoạn này chứng kiến rất nhiều các group trao đổi thông tin được đưa vào ứng dụng giữa nhà trường với phụ huynh, giữa giáo viên với phụ huynh. Cùng với đó là rất nhiều buổi học online qua các nền tảng họp trực tuyến như Zoom, Google meeting, Zalo,... và giáo trình, bài giảng online được xây dựng giúp phục vụ tốt hơn trong công tác giảng dạy.

Tuy đã có những bước tiến, nhưng chuyển đổi số trong nhà trường vẫn còn mang tính tự phát và chưa hoàn thiện trong việc kết nối và tận dụng tối đa công nghệ thực hiện chuyển đổi số trong giáo dục. Để thành công, việc thống nhất nhận thức và chuẩn bị đầu tư cần được quan tâm hàng đầu.

2.2. Những mục tiêu quan trọng của việc áp dụng chuyển đổi số giáo dục tiểu học

• Tối ưu hóa hiệu suất và chất lượng giảng dạy: Kỹ thuật số trong giáo dục tiểu học giúp giáo viên tạo ra bài giảng sáng tạo hơn, biến các tài liệu giảng dạy thành đa dạng và điều chỉnh phương pháp học cho từng học sinh. Điều này tạo điều kiện học tập tốt hơn và nâng cao kết quả học tập.
• Phát triển kỹ năng số cho học sinh: Hỗ trợ học sinh trở thành người tiêu dùng thông minh của công nghệ, từ việc sử dụng các công cụ kỹ thuật số, tìm kiếm thông tin trực tuyến đến việc hiểu cách xử lý thông tin một cách hiệu quả.
• Tạo ra môi trường học tập sôi nổi và tương tác: Sử dụng công nghệ để tạo ra các hoạt động học tập thú vị, trò chơi giáo dục và tài liệu đa phương tiện, khích lệ sự tò mò và tham gia tích cực của học sinh.
• Mở rộng khả năng tiếp cận giáo dục: Công nghệ hỗ trợ việc cung cấp giáo dục từ xa, mở cánh cửa học tập cho những học sinh ở những vùng xa, khó tiếp cận.
• Phát triển kỹ năng tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề: Công nghệ được sử dụng để khuyến khích học sinh tạo ra các dự án sáng tạo, thúc đẩy kỹ năng giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo.

Mục tiêu của việc chuyển đổi số hóa giáo dục tiểu học đến năm 2025 và hướng tới năm 2030 cần có những định hướng cụ thể. Điều này bao gồm đảm bảo hạ tầng kỹ thuật và trang thiết bị công nghệ thông tin cho các trường học, như máy tính, đường truyền và trang thiết bị phù hợp để thực hiện các phương pháp dạy học mới.

Ngoài ra, cần tập trung vào việc nghiên cứu và thử nghiệm các giải pháp máy tính cá nhân dựa trên đám mây để giảm áp lực đầu tư vào thiết bị cụ thể, đồng thời nâng cao tính riêng tư và linh hoạt so với mô hình sử dụng máy tính vật lý như hiện nay.

Để chuyển đổi số trong trường tiểu học thành công, cần có sự phối hợp chặt chẽ của nhiều bên gồm: Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, trường học, giáo viên và học sinh. Tùy theo điều kiện thực tế của từng trường, các trường có thể lựa chọn mức độ chuyển đổi số phù hợp.

Ở khía cạnh nhà trường, phụ huynh, mục tiêu cuối cùng cần được hướng đến là nâng cao chất lượng giáo dục, tạo cơ hội học tập cho mọi trẻ em Việt Nam.

3. Lợi ích của chuyển đổi số giáo dục tiểu học

Chuyển đổi số giáo dục tiểu học không chỉ là một xu hướng mà còn mở ra một loạt tiềm năng hứa hẹn cho ngành giáo dục. Cụ thể, theo Học viện Quản lý Giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo, việc này có thể mang đến những cải tiến đáng kể không chỉ về chất lượng giảng dạy và học tập mà còn về quản lý giáo dục.

Tiềm năng của chuyển đổi số giáo dục tiểu học:

• Khuyến khích sự tự chủ trong học tập: Chuyển đổi số tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh phát triển khả năng tự chủ trong việc tìm kiếm thông tin và tiếp cận kiến thức. Thông qua nền tảng số, họ có thể linh hoạt khám phá kiến thức một cách tự do và sáng tạo.
• Loại bỏ rào cản về tiếp cận tài liệu học tập:Sự linh hoạt của môi trường số giúp loại bỏ những rào cản về tiếp cận tài liệu học tập, mở rộng phạm vi kiến thức và tạo ra cơ hội học tập đa dạng, phong phú hơn cho học sinh.
• Tiết kiệm chi phí và môi trường học tập kết nối: Sử dụng công nghệ không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn xây dựng môi trường học tập kết nối, gần gũi với công nghệ, giúp học sinh và giáo viên trải nghiệm môi trường học tập sáng tạo và linh hoạt hơn.
• Thúc đẩy sự tương tác: Chuyển đổi số tạo điều kiện tốt hơn cho sự tương tác giữa học sinh, sinh viên và giáo viên, giúp tạo ra môi trường học tập động, sôi động và tạo động lực học tập tích cực.

Mặc dù mang lại nhiều ưu điểm, việc chuyển đổi số trong giáo dục tiểu học cũng đặt ra những thách thức. Bao gồm việc đảm bảo mọi người có cơ hội truy cập công bằng đến công nghệ, cung cấp đào tạo và hỗ trợ cho giáo viên và học sinh, cùng việc bảo vệ thông tin và an toàn trong môi trường số. Điều này đòi hỏi sự hỗ trợ chặt chẽ và các biện pháp chính sách hiệu quả để thúc đẩy chuyển đổi số một cách bền vững trong giáo dục tiểu học.

4. Các giải pháp chuyển đổi số giáo dục tiểu học

4.1. Ứng dụng phương tiện thông tin

Các giáo viên và trường học có thể tận dụng điện thoại di động và máy tính để cung cấp tài liệu học tập thuận tiện cho học sinh. Đồng thời, việc sử dụng công cụ này giúp giáo viên tạo ra những trò chơi tương tác học thuật, tạo sự hứng thú và tò mò trong quá trình học.

4.2. Mạng xã hội và truyền thông

Sử dụng các kênh mạng xã hội và truyền thông như website và fanpage để chia sẻ thông tin, hình ảnh về các sự kiện, hoạt động của trường. Điều này không chỉ giúp duy trì kết nối với phụ huynh mà còn mở ra cơ hội học tập từ xa hiệu quả.

4.3. Robot và trí tuệ nhân tạo

Sử dụng trí tuệ nhân tạo và robot trong giáo dục tiểu học giúp tạo ra môi trường học tập kích thích, giúp học sinh tiếp cận công nghệ hiện đại và khám phá kiến thức một cách nhanh chóng. Đồng thời, nó cũng hỗ trợ việc tư duy và sáng tạo thông qua học trực tuyến.

4.4. Phần mềm quản lý học tập online

Các phần mềm giáo dục trực tuyến không chỉ cung cấp nội dung sáng tạo mà còn giúp quản lý giáo án, lưu trữ thông tin học tập. Học sinh có thể tự chủ truy cập và hoàn thành bài tập, đồng thời, phần mềm này cung cấp công cụ để theo dõi tiến độ học tập và đánh giá kết quả.

4.5. Ứng dụng thực tế ảo và thực tế tăng cường

Sử dụng công nghệ thực tế ảo VR và thực tế tăng cường AR trong giáo dục mang lại trải nghiệm tương tác động và trực quan. Giúp học sinh khám phá không gian ảo, tạo nên trải nghiệm tương tác chân thực và hỗ trợ họ tự do khám phá nhiều khái niệm trừu tượng khác nhau.

Việc mang đến một trải nghiệm độc đáo cho học sinh khi các bạn được khám phá tổng quan đến chi tiết không gian trường học. Thông qua chuyến tham quan thực tế ảo, học sinh và phụ huynh có thể trải nghiệm thực tế về môi trường học tập và các cơ sở vật chất của trường.  Ngoài ra, việc kết hợp thông tin, hình ảnh và hướng dẫn vị trí, giúp người tham quan dễ dàng tìm hiểu về các khu vực như phòng tuyển sinh, phòng học, thư viện mà không cần tốn quá nhiều thời gian. Góc nhìn 360 chi tiết và sắc nét của công nghệ này cung cấp trải nghiệm tuyệt vời, giúp phụ huynh và học sinh thấy rõ từng chi tiết khi tham quan.

Theo một thống kê, hiện có khoảng 60 cơ sở giáo dục và hơn 700 đơn vị giáo dục đã thực hiện chuyển đổi số giáo dục tiểu học tại Việt Nam. Số liệu này cho thấy sự chú trọng của đất nước trong việc áp dụng công nghệ hiện đại vào quá trình giảng dạy, nhằm cải thiện chất lượng giáo dục cho học sinh.